استخر نام شهری باستانی است واقع در استان فارس ایران. املای تاریخی آن اصطخر است.
استخر بزرگ ترین شهر در دردوران خود بوده و به گفته تاریخ نویسان شهر استخر چهاردروازه داشته که درحال حاضر یکی از آنها در سر پیچ دوراهی مرودشت ارسنجان و دیگری در جنوب شهر مرودشت قرار دارد.
در هفت کیلومتری ویرانه های تخت جمشید، ویرانه های شهر استخر معروف به «تخت طاووس» قرار دارد. آثار بجامانده از شهر استخر شامل دروازه سنگی، ستونها و دیواره‌های سنگی است که به روزگار هخامنشی تعلق دارد. در شهر استخر بازمانده سازه‌های اسلامی، ساسانی و اشکانی و ظروف و آثار سده‌های آغازین هجری در شهر استخر کشف شده است. آب شهر استخر از رود سیوند تامین می شده است.
شهر استخر تا پایان پادشاهی ساسانیان از آبادترین و با شکوه ترین شهرهای ایران باستان بود، اما شهر استخر توسط اعراب تسخیر گردید و به دلیل خیزش‌های پیاپی مردم (از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری) بارها فتح شد و مردم شهر استخر قتل عام شدند و پس از آن تنها ویرانه ای از آن برجای ماند.
اولین بار شهر استخر در زمان عمربن خطاب توسط عثمان بن ابی العاص تسخیر شد و اموال و زمین‌های مردم شهر استخر به غنیمت گرفته شد و هم چنین برای آخرین بار در سال ۲۹ هجری عبدالله عامر گماشته عثمان پس از تسخیر شهر گور بسوی شهر استخر شتافت تا خیزش چند باره مردم استخر را سرکوب نماید ولی با مقاومت سخت و گسترده مردم شهر استخر روبرو شد، اما سرانجام مردم شهر استخر را کشتار نمود و شهر استخر را دوباره تسخیر کرد.
- نقد زندگی تاریخی حضرت محمد
- جن در قرآن و اسلام
- تناقضات قران
- آیا حضرت محمد معصوم بوده؟
- غدیرخم
شهر استخر دارای پیشینه استقراری چند هزار ساله میباشد. با توجه به سفالهای منقوشی كه از كاوشهای شهر استخر به دست آمده است میتوان اولین استقرار های شهر استخر را به اوایل هزاره چهارم قبل از میلاد نسبت داد. آثار دوره های تاریخی نیز به وضوح نشانگر استقرار هایی از دوره هخامنشی تا سده هشتم هجری در شهر استخر میباشد .از دوره هخامنشی ستونها وتخته سنگهای تراش خورده ای مربوط به این دوره هخامنشی و به شیوه حجاری آنها در استخر باقی مانده است كه استقرار هخامنشی این محوطه راثابت میكند .در متون تاریخی نیز استخر به تدریج در دوران سلوكی و پارتی مطرح میشود دراین دوران از استخر به عنوان پایتخت فارس و شهر ضرب سكه مطرح نام برده شده است. دوران ساسانی اوج آبادانی و قدرت استخر بوده است در این دوران آتشكده آناهیتا در این شهر قرار داشته است و شهر مذهبی و سنتی ساسانیان به شمار میرفته است . از این دوره ها نیز (سلوكی وپارتی و ساسانی) آثار زیادی در شهر استخر وجود دارد .از جمله این آثار می توان به چند سازه معماری و تعداد نسبتاً زیادی ستون وسرستون مربوط به آنها اشاره كرد كه در سطح محوطه شهر پراكنده هستند . نوع ساختار معماری این بنا ها و سبك حجاری آنها نشان می دهد كه مربوط به دوره های بعد از هخامنشی هستند .برخی از این سازه ها عبارتند از یك كاخ یا بنای عمومی كه درسمت شرقی شهر استخر قرار گرفته است ،سازه موسوم به دروازه شهر استخر ،بقایای دو پل بر روی رود خانه سیوند و تعدادی استودان كه در حاشیه جنوب شرقی شهر قرار گرفته اند.درآغاز ورود اسلام به استخر این محوطه همچنان شهری با اهمیت به شمار میرفته است. از دوره اسلامی استخر نیز آثار زیادی بر جای مانده است كه مهمترین آنها بقایای مسجدی است كه در دوران اولیه ورود اسلام به این شهر و با مصالح بناها ی دوران قبل از اسلام این محوطه ساخته شده است . علاوه بر این آثار زیادی از دوران مختلف و مخصوصاً دوران اسلامی استخر در كاوشهای شهر استخر كه در سالهای دهه1930 ، توسط هرتسفلد واشمیت صورت گرفته، به دست آمده است.در میان این آثار سفالینه های بدست آمده كه اكثراًدارای نقوش قالب زده بسیار متنوع هستند بسیار جالب توجه می باشند.استخر در دوران اسلامی و به دنبال خرابی های فراوانی كه در پی فتح این محوطه توسط مسلمانان روی داد آرام آرام رو به زوال رفت. با بنیانگذاری شیراز در سال 74 هجری و كوچ بسیاری از ساكنان این شهر به شیراز روند ویرانی استخر بیشتر شد.سرانجام شهر استخر در لشگر كشی یكی از امیران ال بویه در قرن5 هجری به كلی ویران شد و بعد از آن دیگر هرگز به عنوان یك شهر مطرح نشد. به نظر میرسد آخرین استقرارهای استخر مربوط به سده های 8و9 هجری بوده وبعداز آن این محوطه به كلی متروك شده است. شهر استخر دارای سازه ها متعدد معماری مربوط به دوره های مختلف میباشد . عمده ترین سازه موجود وبرجسته ترین آنها بنای موسوم به مسجد دوران آغاز اسلامی استخر است كه با مصالح دوره های قبل از از اسلام ساخته شده است . ازدیگر سازه های معماری شهر استخر بنای سنگی موسوم به دروازه شهر استخر میباشد كه با قطعه سنگ ها عظیم ساخته شده و دارای ستون های صاف تراش خوده میباشد . همچنین در برخی قسمتها باقیمانده های باروی شهر نیز به خوبی قابل مشاهده است
پاسخحذف